αναζήτηση

Διαφάνεια και e-Δικαιοσύνη

Σε ανοικτή στα ΜΜΕ συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου με την συμμετοχή της ηγεσίας της δικαστικής εξουσίας, ο Πρωθυπουργός ...
  1. Σε ανοικτή στα ΜΜΕ συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου με την συμμετοχή της ηγεσίας της δικαστικής εξουσίας, ο Πρωθυπουργός εγκαινίασε ένα πρωτόγνωρο δημόσιο διάλογο για τα προβλήματα απονομής δικαιοσύνης, με ένα μεστό σε μηνύματα και νοήματα λόγο και με ενδιαφέρουσες τοποθετήσεις των Προέδρων Ανωτάτων Δικαστηρίων και του Εισαγγελέα Αρείου Πάγου.
    Η ομόφωνη διαπίστωση δυσλειτουργιών της δικαστικής εξουσίας συνοδεύτηκε από κοινή ομολογία κατεπείγουσας ανάγκης διορθωτικών παρεμβάσεων, καθώς και συγκλίνουσες απόψεις για τα παραγωγικά των δυσλειτουργιών αίτια.
  2. Δικαστές και εισαγγελείς είναι κρατικά όργανα, που απολαμβάνουν λειτουργικής και προσωπικής ανεξαρτησίας, με αρμοδιότητα την απονομή δικαιοσύνης και με έμμεση δημοκρατική νομιμοποίηση, που διασφαλίζεται με την εφαρμογή των συνταγματικώς (άρθρο 93) κατοχυρωμένων αρχών: α) δημοσιότητας των συνεδριάσεων δικαστηρίων και της απαγγελίας δικαστικών αποφάσεων, β) ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολόγησης δικαστικών αποφάσεων και γ) υποχρεοπικής δημοσίευσης γνώμης μειοψηφίας.
    Οι προαναφερόμενες αρχές υπακούουν σε μία ενιαία λογική, εξειδικεύουν την εδραιωμένη στον ευρωπαϊκό νομικό πολιτισμό αρχή διαφάνειας των διαδικασιών παραγωγής αποφάσεων της κρατικής εξουσίας και αποτελούν θεσμικό αντίβαρο στο καταρχήν ανέλεγκτο της δικαστικής λειτουργίας, αφού ύπαρξη συντεταγμένης εξουσίας με μόνον εσωτερικό και χωρίς εξωτερικό έλεγχο υποθάλπει αυθαιρεσία και δημιουργεί μη ανεκτή ρωγμή στη δημοκρατική αρχή.
  3. Η δικαστική ανεξαρτησία περιλαμβάνει απαγόρευση κάθε ετεροκαθορισμού της δικανικής πεποίθησης (λειτουργική ανεξαρτησία) και εγγύηση του προσωπικού υπηρεσιακού καθεστώτος δικαστών με κανονιστικούς φραγμούς σε έξωθεν και έσωθεν επεμβάσεις (προσωπική ανεξαρτησία).
    Έξωθεν επεμβάσεις από όργανα της εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας είτε από φορείς ιδιωτικής ισχύος πάντοτε επιχειρούνται με διαμεσολάβηση εκπροσώπων της δικαστικής εξουσίας, αφού ουδείς επεμβαίνει απευθείας σε δικαστή και εισαγγελέα χο>ρίς διαμεσολάβηση στελέχους ανώτερης ιεραρχικής βαθμίδας. Έσωθεν επεμβάσεις καλύπτονται με συναδελφικό μανδύα.
  4. Δικαστική ανεξαρτησία χωρίς δημόσιο έλεγχο δικαστικών και εισαγγελικών πράξεων και παραλείψεοιν καταλήγει σε αυθαιρεσία. Βρίθουν τα παραδείγματα από το απώτερο και πρόσφατο παρελθόν. Η οργανωμένη και συστηματική επιχείρηση κάμψης του δικαστικού φρονήματος με εργαλείο την ανακριτική έρευνα αξιόποινης συμπεριφοράς συγκεκριμένων δικαστών και εισαγγελέων, που κατέληξε σε «κυνήγι μαγισσών» μετά την αποκάλυψη του καλούμενου «παραδικαστικού κυκλώματος», καθώς και η προστασία ανακριτών και εισαγγελέων, που κατά την άσκηση των καθηκόντων τους εξετέλεσαν διατεταγμένη υπηρεσία φορέων πολιτικής και οικονομικής εξουσίας, αποκαλύπτει τις αδυναμίες των μηχανισμών αυτοελέγχου, που από την φύση του είναι ατελέσφορος και κολοβός, όταν δεν αυτοακυρώνεται με την υποταγή σε συντεχνιακή νοοτροπία.
  5. Ανεξάρτητος είναι μόνον ο δικαστής κατά την απονομή δικαιοσύνης, όχι όμως και η απονομή δικαιοσύνης ως κρατική λειτουργία.
    Απαγορεύεται μόνον η παρέμβαση στο δικαιοδοτικό έργο και στο υπηρεσιακό καθεστώς δικαστή, η οποία αμέσως ή εμμέσως οδηγεί σε ετεροκαθορισμό δικαστικής κρίσης.
    Η οργάνωση της δικαιοδοτικής λειτουργίας είναι υπόθεση όχι αποκλειστικώς και μόνον της δικαστικής εξουσίας αλλά του κράτους συνολικώς, δηλαδή και της νομοθετικής και της εκτελεστικής εξουσίας.
    Άρα, η συνολική ευθύνη για ορθή απονομή δικαιοσύνης είναι κρατική ευθύνη, για την οποία η Βουλή ελέγχει την Κυβέρνηση, που λογοδοτεί στη Βουλή.
  6. Το σύστημα απονομής δικαιοσύνης είναι υπό κατάρρευση. Τα προτεινόμενα από την ηγεσία της δικαστικής εξουσίας μέτρα είναι ορθά και πρέπει να τύχουν της αποδοχής δικηγόρων και δικαστικών υπαλλήλων έστω και με θυσίες κεκτημένων.
    Ποιότητα και ταχύτητα απονομής δικαιοσύνης δεν επιτυγχάνονται με διακηρύξεις καλών προθέσεων και ευχολόγια, χρειάζονται τολμηρές νομοθετικές πρωτοβουλίες της Κυβέρνησης για ριζικές αλλαγές, διάθεση οικονομικών πόρων για βελτίωση υλικοτεχνικών υποδομών και ενίσχυση της δικαστικής ανεξαρτησίας έτσι ώστε να αφαιρεθεί κάθε δικαιολογία για χαμηλή παραγωγικότητα, απαράδεκτη βραδύτητα και κακή ποιότητα παραγόμενου έργου, αφού είναι υποκριτικό να απαιτείται το ανέφικτο από κρατικούς λειτουργούς, που στερούνται γραφείου, γραμματειακής βοήθειας και ηλεκτρονικής υποστήριξης.
  7. Κεντρική κυβερνητική επιλογή είναι η διαφάνεια. Όταν το κυρίαρχο πολιτικό σύνθημα: «όλα στο φως» μετουσιώνεται σε πράξη με νόμο, που επιβάλλει δημοσίευση όλων των διοικητικών πράξεων με οικονομική επιβάρυνση του Ελληνικού Δημοσίου στο διαδίκτυο, η δικαιοσύνη δεν μπορεί να απονέμεται στο μισοσκόταδο. Δημόσια συνεδρίαση δικαστηρίων και απαγγελία δικαστικών αποφάσεων, με ειδική και πλήρη αιτιολογία, καθώς και δημοσίευση μειοψηφικής γνώμης δεν αρκούν για να ικανοποιηθεί το καθολικό αίτημα διαφάνειας «για όλους και για όλα». Όσοι υψώνουν αναχώματα αδιαφάνειας, δεν πρέπει να ενοχλούνται από την λαϊκή αμφισβήτηση, γιατί μόνον όσοι προσφέρονται σε δημόσιο έλεγχο, δικαιούνται να αξιώνουν την εμπιστοσύνη των πολιτών. Η νομοθέτηση υποχρεωτικής ανάρτησης στο διαδίκτυο όλων των αποφάσεων δικαστηρίων, δικαστικών συμβουλίων, ανακριτικών και εισαγγελικών διατάξεων και πειθαρχικών αποφάσεων, αποτελεί όρο «εκ των ων ουκ άνευ» για πλήρη διαφάνεια στο δικαστικό σύστημα, έτσι ώστε:
    α) όλοι να γνωρίζουν «που, πότε, ποιοι, για ποιους, πως, γιατί και τι» ακριβώς αποφασίζουν και να κρίνονται οι κρίνοντες,
    β) δικαστές και εισαγγελείς να προστατεύονται από έξωθεν και έσωθεν επεμβάσεις και να αποκλείονται πιέσεις, που μετά τις πρόσφατες τραυματικές εμπειρίες στην δικαστική ιδιόλεκτο ονομάζονται «σιδέρωμα» και «σανίδωμα» του ελεύθερου δικαστικού φρονήματος,
    γ) να περιορίζονται φαινόμενα κορπορατισμού, που προσιδιάζουν σε συντεχνίες επαγγελματιών και δεν επιτρέπονται σε δημόσιους λειτουργούς με αποστολή την απονομή δικαιοσύνης και
    δ) να αποφεύγονται εκδηλώσεις συναδελφικής αλληλεγγύης σε αξιόμεμπτες συμπεριφορές, που ταιριάζουν σε συνδικαλιστικές οργανώσεις, αλλά δεν αρμόζουν σε δικαστικούς σχηματισμούς, όπως λ.χ. το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο.
    Η καθιέρωση πλήρους διαφάνειας με εφαρμογή διαδικασιών ηλεκτρονικής δικτύωσης στο δικαστικό σύστημα απαιτεί ψήφιση διάταξης νόμου, όπου θα προβλέπεται δημιουργία ιστότοπου σε κάθε δικαστήριο / εισαγγελία, καθώς και υποχρεωτική ανάρτηση όλων των δικαστικών αποφάσεων, εισαγγελικών διατάξεων, αποφάσεων πειθαρχικών συμβουλίων στον αντίστοιχο ιστότοπο. Το προτεινόμενο μέτρο υλοποιείται με χαμηλό οικονομικό κόστος και με αξιοποίηση του υπάρχοντος προσωπικού. Ενστάσεις για δήθεν παραβίαση διατάξεων για προστασία ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων δεν βρίσκουν έρεισμα στις συνταγματικές αρχές της δημόσιας συνεδρίασης δικαστηρίων και απαγγελίας δικαστικών αποφάσεων, με ειδική και πλήρη αιτιολόγηση, που σημαίνει ότι κάθε πολίτης μπορεί να λάβει γνώση του περιεχομένου οποιασδήποτε δικαστικής απόφασης, αρκεί να παρίσταται στην αντίστοιχη αίθουσα συνεδρίασης δικαστηρίου, όπου ουδείς μπορεί να παρεμποδίσει την είσοδο του. Η γερμανική εμπειρία μπορεί να αποτελέσει οδηγό και παράδειγμα προς μίμηση.
    Όσοι φοβούνται τη διαφάνεια στην απονομή δικαιοσύνης θα ανακαλύψουν δικαιολογίες και θα κατασκευάσουν προσχήματα. Όσοι νοιάζονται για ανεξαρτησία και δημόσιο δημοκρατικό έλεγχο της δικαστικής εξουσίας οφείλουν να τολμήσουν.
    Απέκδυση ευθυνών και μετάθεση υποχρεώσεων οδηγεί σε ολοσχερή απαξίωση τόσον το πολιτικό όσον και το δικαστικό σύστημα. Πρωθυπουργός και Κυβέρνηση δεσμεύονται από αντίστοιχη λαϊκή εντολή. Η νομοθετική πρωτοβουλία ανήκει στην Κυβέρνηση. Έκαστος εφ’ ω ετάχθη.

Αναδημοσιεύσεις:

Συνεντεύξεις

Δείτε την τελευταία συνέντευξη του Γιάννη Μαντζουράνη στο