ΓΙΑΤΙ Η ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΠΙΘΥΜΕΙ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

Η νοσταλγία του σταυρού προτίμησης, του κομματάρχη και του πελατειακού συστήματος, που διακατέχει έντονα το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, εκφράστηκε, και με  τις πρώτες αρχηγικές δηλώσεις του κ. Κ. Μητσοτάκη.   Ο νέος αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας δήλωσε ότι “πιστεύουμε πως ο σταυρός πρέπει να επαναφερθεί για δύο λόγους: Πρώτοn γιατί όλα τα κόμματα (!!) έχουν διαπιστώσει ότι ζημίωσε  το δημόσιο βίο.   Και δεύτερο γιατί η συντριπτική πλειοψηφία του λαού θέλει την επαναφορά του”. Το γεγονός ότι η κατάργηση του σταυρού προτίμησης αποτέλεσε βασικό στοιχείο του κυβερνητικού προγράμματος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και των προεκλογικών εξαγγελιών του προέδρου του κινήματος -απέσπασε επομένως στις 18 Οκτώβρη 1981 τη συναίνεση της συντριπτικής πλειοψηφίας του εκλογικού σώματος- φαίνεται ότι δεν έχει ιδιαίτερη σημασία για το νέο αρχηγό  της Δεξιάς.

Η σχετική δήλωση του νέου αρχηγού της Ν.Δ. δεν ήρθε βέβαια ως “κεραυνός εν αιθρία”. Το έδαφος είχε προετοιμαστεί κατάλληλα. Στις 2 Αυγούστου 1984 τo πολιτικό συμβούλιο της Νέας Δημοκρατίας, διακηρύσσει ότι “θεωρεί υπό τις σημερινές περιστάσεις αναγκαία την επαναφορά του σταυρού προτίμησης που αποτελούσε, δικαίωμα αφαιρεθέν από το λαό, χωρίς να έχει από αυτό εγκριθεί και δηλώνει ότι θα εξαντλήσει όλες τις νόμιμες ενέργειες για την αποκατάσταση του δικαιώματος αυτού προσωπικής επιλογής, που ανήκει στο λαό”. Στις 7 Αυγούστου 1984 o κ. Ευάγγελος Αβέρωφ στην τελευταία υπό την προεδρία του συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής ομάδας της Ν.Δ., εξαίρει το σταυροδοτικό σύστημα επιλογής βουλευτών. Επιστρατεύτηκε ακόμα και ο “θεωρητικός του κόμματος κ. Αθαν. Κανελλόπουλος, ο οποίος χαρακτηρίζει ως “συνταγματική εκβίαση” τη νομοθετική κατάργηση του σταυρού και προτείνει ως μόνη λύση τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος (!!)   (Βλ.:”Η Βραδυνή”, 2-8-1984, σ.7). Βέβαια ο κ. Α. Κανελλόπουλος με επιμέλεια αποφεύγει να πει ότι η διατυμπανιζόμενη και στο άρθρο του “ευχέρεια” επιλογής μεταξύ των υποψηφίων του αυτού συνδυασμού -που παρείχε το προηγούμενο νομοθετικό καθεστώς- ήταν καθαρά πλασματική, γιατί: α) περιοριζόταν σ’ αυτούς που (εξασφάλιζαν μέσα από ποικίλες, συνήθως άτυπες, διαδικασίες μία θέση στο ψηφοδέλτιο, β) φαλκιδευόταν δραστικά από το γεγονός ότι η νομοθεσία επέτρεπε μόνον ένα σταυρό προτίμησης, και μόνο στις εκλογικές περιφέρειες Α’ και Β’ Αθηνών και Α΄ Θεσσαλονίκης δύο και γ) αναιρείτο κυριολεκτικά στις περιπτώσεις των μονοεδρικών περιφερειών.

Μόλις δύο χρόνια μετά τη ψήφιση του νόμου που καταργεί τον σταυρό προτίμησης, διαμορφώνεται ήδη μία νέα πολιτική δυναμική προς τις ακόλουθες κατευθύνσεις:

–  Περιορίζεται η εκλογική δύναμη του χρήματος, σε συνδυασμό οπωσδήποτε με την οικονομική ενίσχυση των κομμάτων από το κράτος και τον επιβαλλόμενο έλεγχο των εσόδων και εξόδων τους.

– Εθίζεται το εκλογικό σώμα στην επιλογή παρατάξεων σε επίπεδο προγραμματικών αρχών και θέσεων.     

– Πολιτικοποιείται η ψήφος και αποκτά έντονο ιδεολογικό περιεχόμενο.

– Αναβαθμίζεται η ποιότητα του δημόσιου βίου με την ελαχιστοποίηση κάθε είδους παραγοντισμού, συναλλαγής και φαυλότητας στις σχέσεις βουλευτή και ψηφοφόρου.  Αναμφίβολα η κατάργηση του σταυρού προτίμησης δεν εξαφανίζει την πελατειακή σχέση από την πολιτική ζωή αν δεν απαλειφθούν και οι κοινωνικές αιτίες που τη δημιουργούν και συντηρούν· η συμβολή της όμως είναι αναμφισβήτητη.     

Μπροστά σ’ αυτή τη νέα πραγματικότητα είναι, απόλυτα, φυσιολογικό η πολιτική παράταξη, που εστήριξε τις, ατομικές αλλά και συλλογικές εκλογικές επιτυχίες της κατά κύριο λόγο στην εκλογική δύναμη του χρήματος, στον πολύπλοκο μηχανισμό των κομματαρχών, στη συναλλαγή, στην ευνοιοκρατία, στο ρουσφέτι και στη διαφθορά, ν’ αναπολεί τους “παλαιούς καλούς καιρούς” και να μάχεται, για τους “χαμένους παραδείσους”.  Γι’ αυτό και δεν πείθουν οι υποκριτικές και όψιμες κραυγές για τα δήθεν “αφαιρεθέντα” δικαιώματα του λαού.

Επανειλημμένα υπογραμμίζεται ότι η κατάργηση του σταυρού προτίμησης αποτελεί πρόσκληση και πρόκληση για όλα τα κόμματα να βελτιώσουν ή να ολοκληρώσουν τις διαδικασίες για τη δημοκρατική εσωτερική οργάνωση και λειτουργία τους και ακόμα να προωθήσουν αξιοκρατικά ό,τι καλύτερο διαθέτουν για την εκπροσώπηση του λαού και. την υλοποίηση των προγραμμάτων τους, εφ’ όσον αναλάβουν κυβερνητικές ευθύνες.  Αν τώρα η Νέα Δημοκρατία, πιστή στα σχήματα και στα οράματα της “κατ’ επάγγελμα” πολιτικής, στάθηκε ανίκανη μέχρι σήμερα να θεσπίσει συγκεκριμένες διαδικασίες για την επιλογή -υπό την αδήριτη πραγματικότητα της ανυπαρξίας του σταυρού, προτίμησης  των αυριανών υποψηφίων της, αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι ο θεσμός απέτυχε και κατά συνέπεια, ανοίγει ο δρόμος, για την επιστροφή στο αμαρτωλό παρελθόν του σταυρο-δοτικού συστήματος επιλογής των βουλευτών.

Ο νέος αρχηγός της Ν.Δ. όμως έχει και κάποιους, προσωπικούς λόγους για την αποκήρυξη της κατάργησης του σταυρού προτίμησης. Η προδικτατορική αλλά και μεταδικτατορική πολιτική παρουσία του καθιστούν το κύρος του διάτρητο ακόμα και στον εσωκομματικό χώρο της Νέας Δημοκρατίας, παρά τη διαφορά των 29 ψήφων που εξασφάλισε την πρόσφατη διαδικασία ανάδειξής του ως αρχηγού. Αυτό σημαίνει αδυναμία όχι μόνο εισήγησης των σχετικών διαδικασιών, επιλογής υποψηφίων αλλά και άσκησης κάποιου έστω αρχηγικού δικαιώματος προς αυτή την κατεύθυνση.   Κι αυτό γιατί η ώρα της προεκλογικής λίστας θα είναι η ώρα της μεγάλης κρίσης για τη Νέα Δημοκρατία και ιδιαίτερα για την παρούσα ηγεσία της. Κάτω από αυτό το πρίσμα ο χρόνος μέχρι τις επόμενες βουλευτικές εκλογές λειτουργεί ως “ανατρεπτική προθεσμία” όχι μόνο για τη νέα ηγεσία της Ν.Δ., αλλά και για την ίδια τη Νέα Δημοκρατία.

Γιάννης Μαντζουράνης
Γενικός Γραμματέας Υπουργείου Προεδρίας της Κυβέρνησης

Κώστας Ζώρας
Γραμματέας Υπουργικού Συμβουλίου